Interpretacja ogólna MF w sprawie VAT od przekształcenia użytkowania wieczystego

Przyczyną wydania interpretacji ogólnej z dnia 22 grudnia 2021 r. (sygn. PT1.8101.2.2021) był wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – przypomnijmy więc czego dotyczył spór, który przeniósł się na wokandę unijnego sądu.

Zarys sporu

Gmina Wrocław z dniem 1 stycznia 2019 r. przestała być właścicielem nieruchomości, które pozostawały w użytkowaniu wieczystym, natomiast dotychczasowi użytkownicy wieczyści stali się z mocy prawa właścicielami gruntów, do których do tej pory posiadali prawo użytkowania wieczystego. Z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, nowi właściciele nieruchomości ponosili na rzecz Gminy opłatę przekształceniową.

Gmina skierowała wniosek o wydanie interpretacji indywidulanej, zadając pytanie min. o to „czy opłaty wnoszone na podstawie ustawy o przekształceniu przez nowych właścicieli na rzecz Gminy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: VAT)?”

W odpowiedzi organ podatkowy uznał, że Gmina dla czynności, w związku z którymi będzie pobierała opłaty, będzie działała w charakterze podatnika VAT. Tym samym stwierdzono, że opłaty, należne Gminie z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, ustalone na podstawie ustawy o przekształceniu będą podlegały opodatkowaniu VAT, jako pozostająca do zapłaty część kwoty stanowiącej należność z tytułu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu. Następnie spór przeniósł się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, który wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem prejudycjalnym.

Wyrok TSUE

Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 25 lutego 2021 r. (C-604/19) stwierdził, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu przepisów o VAT.

Interpretacja ogólna MF

Minister Finansów stwierdził w interpretacji ogólnej, że:

• W kontekście opodatkowania VAT czynności związanych z użytkowaniem wieczystym należy wyróżnić dwie odrębne dostawy towaru (gruntu):
  1. czynność ustanowienia użytkowania wieczystego, skutkującą przekazaniem użytkownikowi wieczystemu władztwa ekonomicznego nad gruntem (właściciel gruntu – władztwo prawne, użytkownik wieczysty – władztwo ekonomiczne) – por. art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT
  2. czynność przekształcenia użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa, skutkującą przeniesieniem przez dotychczasowego właściciela gruntu władztwa prawnego na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego z mocy prawa – transformacja dotychczasowego użytkownika wieczystego w nowego właściciela (władztwo prawne i ekonomiczne) – por. art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.
• Konsekwencją wyroku TSUE jest konieczność zmiany sposobu traktowania na gruncie VAT czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych we własność, ustanowionego przed 1 maja 2004 r. (czyli uznania ich za odrębną dostawę towarów), które to czynności nie były dotąd uznawane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z interpretacją ogólną Ministerstwa Finansów, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, które nastąpiło z dniem 1 stycznia 2019 r. na mocy ustawy, podlegają opodatkowaniu VAT – niezależnie od tego, kiedy prawo użytkowania zostało ustanowione tj. zarówno przed jak i po 1 maja 2004 r. Przy czym, co ciekawe, w samym wyroku TSUE nie odnosił się do sposobu opodatkowania przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości ustanowionych przed 2004 r.

Dodatkowo w interpretacji ogólnej poruszona została kwestia obowiązku podatkowego – MF zwrócił uwagę na art. 19a ust. 5 pkt 1 lit b ustawy o VAT, który wszedł w życie 1 stycznia 2022 r. i wyjaśnił, że „dla czynności przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tego tytułu”.

Czy w takim razie Gminy, które nie opodatkowały VAT opłat/wynagrodzenia otrzymanych z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności mogą uniknąć powstania zaległości podatkowej? Odsetek? Ewentualnej sankcji VAT za zaniżenie zobowiązań podatkowych?

Ministerstwo podsuwa w tym kontekście pewną wskazówkę:

„Jednocześnie, mając na uwadze dotychczasową jednolitą linię interpretacyjną organów podatkowych w sprawie traktowania na gruncie VAT czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów we własność ustanowionego przed 1 maja 2004 r. zauważyć należy, że z dniem 1 stycznia 2017 r. do Ordynacji podatkowej wprowadzono przepisy dotyczące utrwalonej praktyki interpretacyjnej. Zgodnie z art. 14n § 4 pkt 2 Ordynacji podatkowej: „W przypadku zastosowania się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów Krajowej Administracji Skarbowej – stosuje się odpowiednio przepisy art. 14k–14m”.

Zgodnie natomiast z

• 14k §1 Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą, stwierdzeniem jej wygaśnięcia lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.
• 14m § 1 Zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona, której wygaśnięcie stwierdzono lub która nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, jeżeli:
  1) zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
  2) skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo po doręczeniu interpretacji indywidualnej.

W przypadku ewentualnych pytań zachęcamy do kontaktu z nami.

Rafał Gołba, doradca podatkowy, partner w Kancelarii Business & Tax Attorneys

Agnieszka Jadaś, konsultant podatkowy w Kancelarii Business & Tax Attorneys